Deze vroegbloeiende kerstroos straalt pure schoonheid uit, prachtig voor binnen (in pot) en buiten op een koele plek in de tuin
De schitterende kerstroos die GroenRijk nu aanbiedt – Helleborus niger ‘Christmas Carol’ – is een in herfst en winter bloeiende vaste plant. De soort Helleborus niger is in de natuur te vinden in Europese berggebieden: het oostelijke Alpengebied (Oostenrijk), de Karpaten (Slowakije) en de Italiaanse Apennijnen op hoogtes tot 1900 meter. Het zijn ’s winters groenblijvende, daar beschermde planten. De wilde planten bloeien van midden januari tot maart. De wit bloeiende cultivar ‘Christmas Carol’ bloeit al veel eerder, soms zelfs al in oktober en de bloei duurt zeker tot in januari. Die verandering in bloeitijd is echte kwekerskunst. ‘Christmas Carol’ bloeit dus volop met Kerst, vandaar de naam kerstroos. Hoewel het eigenlijk een tuinplant is, kan ‘Christmas Carol’ ook heel goed in een sierpot in huis staan. Laat het exemplaar dat je nu koopt, dus voorlopig in zijn pot. Zet hem op een niet te warme, lichte plek in je kamer en geniet er nu al, tijdens de kerstdagen en de jaarwisseling (en daarna) volop van. De bloemen zijn echte juwelen. In huis kun je ze van heel dichtbij bewonderen. Als hij is uitgebloeid, kun je hem op een vorstvrije dag in maart – als ook de grond niet bevroren is – op een geschikte plek in je tuin planten. Daar kan hij dan jarenlang verder uitgroeien.
De natuurlijke groeiplekken van kerstrozen in de bosrijke berggebieden hebben boven de rotsondergrond een kalk- en humusrijke bodem. Grond die vocht goed doorlaat. In feite gaat het dus om oude bodems waar zich onder de omringende bladverliezende bomen al vele jaren een verende laag teelgrond heeft kunnen vormen. De kerstroos staat in de natuur ’s zomers vooral in de schaduw. Als de bomen ’s winters kaal zijn – in de natuur groeien kerstrozen niet onder naaldbomen – bloeit de kerstroos in het licht dat dan volop op de bodem valt. Hun voeding halen de kerstrozen uit de humusrijke bodem waar ieder jaar een nieuw pak bladeren op valt en verteert. Kerstrozen groeien niet onder naaldbomen omdat die de grond sterk verzuren. Kerstrozen houden juist van een beetje kalk.
Prachtige bloei
Het meest opvallende aan kerstrozen (Helleborus niger) zijn de prachtige, schotelvormige, witte bloemen met een geelgroen hart. De witte bloemen kunnen bij het uitbloeien soms groen of rozerood kleuren. De stelen zijn dik en hebben een paarse kleur. Er zijn ook nauw verwante Helleborus-soorten die andere bloemkleuren vertonen, bijvoorbeeld felroze of paars. Dat zijn vaak planten uit de grote Helleborus Orientalis Groep, een groep hybriden die uit kruisingen van diverse soorten is ontstaan. Die worden dan meestal ook geen kerstroos genoemd, maar nieskruid. Daarvan bestaan zeker 15 soorten. De naam nieskruid danken die planten aan het feit dat er vroeger wel surrogaat-snuiftabak (nieskruid) uit het blad en de wortels werd gemaakt. Het leerachtige blad van nieskruiden (dus ook van de kerstroos) vertoont bijzonder gedrag. Als het ’s winters stevig vriest, trekt de plant het vocht uit zijn bladeren terug in de wortels – de bloemen hangen dan trouwens ook slap omdat daarbij hetzelfde gebeurt. Daardoor kunnen ze niet bevriezen. Als het weer wat warmer wordt, pompt de plant het vocht terug en staan de bladeren en bloemen er weer fier bij. Bij temperaturen boven 0 °C zul je dit nooit zien en dus helemaal niet bij planten die tijdelijk in hun pot in je kamer staan.
Nog iets over de bloemen
De bloemen hebben ook iets bijzonders. De schitterend witte bloembladeren zijn geen kroonbladeren, maar kelkbladeren. De kroonbladeren zijn veranderd in groenige plat-trechtervormige orgaantjes die veel nectar bevatten. Ze staan om de gele meeldraden heen. Die vallen al snel af. Maar de kleurige kelkbladeren blijven heel lang aan de planten.
In pot binnen
Zet je kerstroos in zijn kweekpot in een bijpassende sierpot in je huis. Kies voor een koele plek – dus zeker niet vlak bij de verwarming. Die plek mag licht tot enigszins beschaduwd zijn. Kerstrozen houden absoluut niet van direct, fel zonlicht en hoge temperaturen. Een gemiddelde temperatuur van 15-18 °C is in huis ideaal voor ze. Bij die temperaturen zullen ze werkenlang bloeien. Zorg dat de potgrond niet uitdroogt. Normaal water geven. Dat mag ook gewoon, ook enigszins kalkrijk (hard) kraanwater zijn. Kerstrozen hebben geen problemen met kalk. Giet op de potgrond. Liever niet op de bloemen. Maak de potgrond niet te nat. Wanneer je kerstroos is uitgebloeid, kun je hem in maart tijdens vorstvrij weer in je tuin uitplanten. Doe dat dan op een schaduwrijk plekje, bijvoorbeeld onder een bladverliezende boom of struik. Houd er rekening mee dat je plant na een jaar 40-50 cm hoog kan worden als hij het naar zijn zin heeft. Plant hem in humusrijke, liefst leemachtige grond met voldoende kalk. Meng voor het planten wat kalk door de grond op de plantplek. Het zijn sterke, wintergroene vaste planten die heel oud kunnen worden: ze,kunnen tientallen jaren blijven leven. Geef ze ieder voorjaar een goede basisbemesting: eerst wat kalk en een maand later gedroogde koemestkorrels. In je tuin zal je ‘Christmas Carol’ tijdens de dan komende winters vaak wat later gaan bloeien dan de periode waarin de nieuwe plant nu bloeit. Als de bladeren lelijk zijn geworden, kun je die onderaan wegknippen. Je kerstroos zal dan weer nieuwe vormen. Denk eraan dat kerstrozen (en nieskruiden) in alle delen toxisch zijn. Vroeger werden vooral extracten uit de zwarte wortels – behalve bij de productie van snuiftabak – wel gebruikt bij de behandeling van zenuwaandoeningen. De kerstroos wordt ook wel heksenkruid genoemd.
TIP
Kerstrozen behoren niet tot de rozenfamilie, zoals wel wordt gedacht, maar tot de familie van de boterbloemen (Ranunculaceae). In de tuin zijn kerstrozen ideaal te combineren met allerlei vroegbloeiende bol- en knolgewasjes, zoals Scilla, Chionodoxa en Galanthus, maar ook met Primula’s.
In kort bestek
Kerstrozen (Helleborus niger) zijn schitterende winterbloeiers en ‘Christmas Carol’ is een van de mooiste en vroegst bloeiende cultivars. Bij GroenRijk nu rijkbloeiend te koop. Zet hem voorlopig in pot op een koele plek in huis en geniet van de prachtige zuiver witte bloemen die langzaam naar groen en rozerood verkleuren. In maart kan ‘Christmas Carol’ in de tuin worden geplant. Ideale, lang levende vaste planten. Makkelijke verzorging.
